Od kilku miesięcy obowiązuje w województwie śląskim tzw. uchwała antysmogowa stawiająca sobie za cel ograniczenie zanieczyszczenia powietrza poprzez zakaz ogrzewania naszych domów paliwami niskiej jakości, takimi jak np. muły, węgiel brunatny czy mokre drewno, stopniowe wycofywanie pieców nie spełniających określonych norm oraz skuteczniejsze wykrywanie i karanie osób spalających w kotłowniach śmiecie, stare meble itp. Jest to oczywiście tylko najbardziej powierzchowne określenie zamierzeń autorów tego aktu prawnego, bezdyskusyjnie słusznych i potrzebnych, ale jednak moim zdaniem niestety wprowadzanych w życie w sposób delikatnie mówiąc chaotyczny...
Ktokolwiek wieczorami spaceruje w dzielnicach w których większość zabudowy to domki a nie bloki, ten wie, że od lat pali się w nich wszystkim. Od byle jakiego węgla poprzez pocięte gałęzie, stare meblościanki aż po papę, dyktę, gumę i plastiki. To po prostu widać i czuć, bywa, że nawet w środku czarnej, bezgwiezdnej nocy. Widywałem posesje na których połamane szafki czy tapczany cięto lub magazynowano jak każdy inny drewnopochodny opał i to latami. Czasem ze skąpstwa, czasem z przyzwyczajenia, czasem z okazji (łatwego dostępu do czegoś) a czasem wreszcie z nieświadomości lub biedy. Usprawiedliwiać oczywiście takich ludzi nie zamierzam, bo jednak o ile można nie wiedzieć jak na środowisko wpłynie porąbany i spalony w piecu regał, o tyle nie wiedzieć, że ów regał do palenia nie służy, raczej się nie da.
W czym więc problem?
W szczegółach.
Wprowadzono na Śląsku wymogi, które obligatoryjne dla reszty kraju będą za kilka lat, ale nie zadbano, by były one zrozumiałe DLA WSZYSTKICH i wdrażane, właśnie przez to, że wcześniej niż gdzie indziej, jednak łagodniej, stopniowo, bez kar, przede wszystkim zaś równolegle z codzienną pracą nad zwiększaniem świadomości ekologicznej mieszkańców. Zacznijmy bowiem chociażby od tej niewinnej z pozoru kwestii czasowej. Mogę legalnie nabyć dziś, także w obrębie naszego województwa, piec najniższej klasy, czyli popularnego kopciucha, ale nie mogę go używać! Absurd, prawda? Sprzedawca nie musi jeszcze przez kilka lat oznaczać pieca w sposób jasno określający jego (jakąkolwiek) klasę, ale ja za użytkowanie urządzenia innego niż "piątka" lub "eko" zapłacę karę! Podkreślmy bowiem, że terminy użytkowania liczone w latach dotyczą pieców działających przed pierwszym września 2017 roku, nie pieców danej klasy w ogóle. Czyż nie prostsze było nakazanie sprzedawcom znakowania klasowego każdego sprzedawanego urządzenia, a dopiero potem ewentualne kontrolowanie tego samego już w miejscu instalacji? Pytanie retoryczne.
Problem kolejny to piece będące w użyciu od dłuższego czasu. Po pierwsze jak wspomniano znakowanie nie jest jeszcze powszechne, a tym bardziej nie było lat temu pięć, osiem czy dwadzieścia. Zatem okres zgodnego z prawem użytkowania, zależny przecież od generacji, mamy znów wydedukować sobie sami, a to przynajmniej w jakiejś części przypadków będzie bardzo trudne jeżeli nie wręcz niemożliwe. Rozwiązanie? Czytelny, napisany prostym językiem i zilustrowany przykładami "katalog" pozwalający sprawnie ocenić każdemu, niezależnie od wieku i wykształcenia co też ma w kotłowni.*
No i właśnie. Kotłownia. A co z piecami stricte domowymi**? Wciąż przecież w użyciu pozostają piecokuchnie, kozy, rozmaite Żary, piece kaflowe i tym podobne wynalazki. One nigdy nie miały i raczej nie będą mieć generacji. Ale znów to my mamy wiedzieć co i jak, bo jeśli nie będziemy, zapłacimy w razie kontroli karę. A przepraszam SKĄD ta wiedza ma do nas płynąć? Z uchwały, która jest krótkim, ogólnym tekstem, z wydanych po niej bardzo długich i trudnych często do zrozumienia elaboratów różnej maści, a może z kilkunastosekundowych reklamówek wyświetlanych w przyspieszonym tempie w pociągach czy autobusach? Zabrakło tu moim zdaniem właściwej kolejności i skali. Pokolenie 45+ może tego nie opanować z takich źródeł. Jedno za długie i trudne, drugie za to dla odmiany za skrótowe, a reszty szukaj sam!
Czyli z przymrużeniem oka - wydajemy Kodeks Drogowy brajlem po łacinie a potem na każdym zakręcie ustawiamy policjanta z duuużym bloczkiem mandatowym. Porównanie to mimo absurdalności jest jak najbardziej na rzeczy, albowiem Straż Miejska już rozpoczęła kontrole, częściowo realizowane po czyichś zgłoszeniach, częściowo zaś z samorzutnego wyboru przez funkcjonariuszy tej czy innej nieruchomości. A w ślad za kontrolami popłynęły mandaty.
Łączną karą (wraz z kosztami sądowymi) pięciu tysięcy złotych obciążono niedawno pewnego mężczyznę, który w Dąbrowie Górniczej palił w piecu resztkami mebli i plastikiem***. Kara ta może zresztą wzrosnąć wkrótce "za recydywę" jeszcze o drugie tyle, co jak stwierdził tamtejszy komendant SM jest przecież kwotą pozwalającą ogrzać dom przez trzy sezony. I ciekaw tylko jestem skąd założenie, że (bezsprzecznie) winny taką kwotę posiadał!!! Albo, to już pytanie drugie, czy jeśli grzywnę uiści, to zostanie mu jeszcze dość pieniędzy na ten legalny opał? Jakoś trudno mi w to wierzyć. I tak koło się zamknie, bo strażnicy znów go pewnie na czymś nakryją.
Kuriozalnych smaczków ciąg dalszy. Nie wolno już na Śląsku palić drewnem o wilgotności powyżej 20%, ale zamiast postawić wymóg takowy NAJPIERW sprzedawcom opału sugeruje się obywatelowi ażeby w celu zbadania dotykał szczap dłonią****. Przypomina mi to jako żywo Rumunię lat 80 w której to wierzono święcie, że Biseptol ma działanie antykoncepcyjne. Prawdopodobieństwo skuteczności obu metod jest porównywalne. Sama straż oczywiście odpowiedni miernik posiada, a jakże. I mierzy, ale na szczęście na razie jeszcze stosuje w tej kwestii tylko pouczenie. Drobiazg drugi, to naklejki z datą "używalności" danego pieca. Naklejane na tenże piec już po ewentualnej kontroli. Nie, nie zgadliście Państwo, niestety nie od środka, ale to i tak zabawne. Nawet gdy się pominie fakt, że za takie kolędowanie z obrazkami ktoś dostaje pensję.
Mniej zabawne za to są wspomniane już kary. 500 złoty (pisownia oryginalna!) mandatu wlepiono panu, który palił odpady w okolicach giełdy warzywno-owocowej na Bocheńskiego w Katowicach*****. Sądząc po zdjęciach pan ów jest raczej mieszkańcem tej okolicy i to mieszkańcem w sensie dosłownym, bo bezdomnym. Najprawdopodobniej chciał się ogrzać. Ale tego aspektu notka już niestety nie porusza. Jeżeli jednak faktycznie jest tak jak przypuszczam, to oczywiście można się spierać co ważniejsze - człowiek czy wykroczenie, ale chyba każdy zgodzi się, że nie tak "spektakularnych" akcji byśmy od strażników oczekiwali. I już historia następna. Dwóch mężczyzn paliło liście na działkach przy ulicy Meteorologów na Muchowcu - dostali mandat.******
Powtarzam, nie bronię takich ludzi, nie usprawiedliwiam, ale po prostu boję się, aby nie stało się tak, że oto strażnicy zamienią swoje słynne fotoradary i blokady kół na bloczki mandatowe i lekką ręką wypisywać będą rachunki każdemu, kto pali coś niedozwolonego, zamiast najpierw zbadać - i od tego uzależnić karę - DLACZEGO, w jakich okolicznościach i na ile często to robi.
To tylko szczypta moich zastrzeżeń, uwag i wątpliwości, oczywiście bezsprzecznie subiektywnych, ale mających tylko jeden cel, abyśmy nie zapalali kaganka oświaty ekologicznej słomianym ogniem szeroko rozumianej łatwizny.
============
* pewien zakres takich informacji znajduje się w przewodniku dla straży gminnych dostępnych w formie elektronicznej, ale jest to bardziej opis typów pieców w ogóle niż porady ułatwiające ocenę konkretnego urządzenia laikowi
** według informacji jakie uzyskałem w Urzędzie Miasta Katowic piece takie, o ile rozpoczęcie ich eksploatacji nastąpiło przez 1.09.2017 można użytkować do końca 2022 roku.
